Kế toán trưởng là ai? Mô tả công việc, trách nhiệm

Trong môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh và phức tạp, vai trò của kế toán trưởng đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Kế toán trưởng không chỉ đơn thuần là người giữ sổ sách và báo cáo tài chính, mà còn là một nhà quản lý tài chính chiến lược, có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Bài viết này FAST sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về vị trí kế toán trưởng, vai trò, trách nhiệm cũng như những kỹ năng cần có để trở thành một kế toán trưởng xuất sắc.

1. Kế toán trưởng là gì?

Kế toán trưởng (Chief Accountant) là người đứng đầu bộ phận kế toán, chịu trách nhiệm điều hành và định hướng chiến lược tài chính cho doanh nghiệp. Họ giám sát các hoạt động kế toán, đảm bảo báo cáo tài chính chính xác, hỗ trợ ban lãnh đạo nắm bắt tình hình thu chi và đưa ra quyết định tài chính hiệu quả.

Tùy theo quy mô doanh nghiệp, kế toán trưởng có thể là trưởng bộ phận hoặc trưởng nhóm. Trong các công ty lớn, họ thường làm việc dưới quyền giám đốc tài chính (CFO), đồng thời tư vấn và tham mưu về chiến lược tài chính, quản lý ngân sách, và kiểm soát chi phí.

Trước khi đảm nhiệm vị trí này, kế toán trưởng thường có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán hoặc kiểm toán, giúp họ hiểu rõ cách thức vận hành của bộ phận kế toán và sự phối hợp với các phòng ban khác trong doanh nghiệp.

2. Quy định của pháp luật về kế toán trưởng

2.1. Tiêu chuẩn cần có để trở thành kế toán trưởng

Người muốn đảm nhiệm vị trí kế toán trưởng phải đáp ứng các điều kiện sau theo quy định tại Luật Kế toán số 88/2015/QH13:

• Phẩm chất đạo đức: Trung thực, liêm khiết, tuân thủ pháp luật.
• Trình độ chuyên môn: Tốt nghiệp từ trung cấp trở lên trong lĩnh vực kế toán.
• Chứng chỉ nghiệp vụ: Có chứng chỉ bồi dưỡng kế toán trưởng.
• Kinh nghiệm thực tế:
  • Tối thiểu 02 năm kinh nghiệm kế toán đối với người có bằng đại học.
  • Tối thiểu 03 năm kinh nghiệm kế toán đối với người có bằng trung cấp hoặc cao đẳng.
• Tuân thủ quy định pháp luật: Không vi phạm các quy định cấm liên quan đến ngành nghề kế toán.

2.2. Ai không đủ điều kiện làm kế toán trưởng?

Theo Điều 52 Luật Kế toán 2015 và Nghị định 174/2016/NĐ-CP, các đối tượng sau không đủ điều kiện giữ chức vụ kế toán trưởng:

• Người bị hạn chế về năng lực hành vi dân sự: Người chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự hoặc đang chấp hành biện pháp giáo dục bắt buộc.
• Người có tiền án, tiền sự: Đang bị cấm hành nghề kế toán, bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã từng phạm tội về quản lý kinh tế, tài chính kế toán mà chưa được xóa án tích.
• Người có quan hệ thân thuộc với lãnh đạo doanh nghiệp: Gồm cha mẹ, vợ chồng, con cái, anh chị em ruột của giám đốc, tổng giám đốc, kế toán trưởng hoặc các chức danh quản lý tài chính kế toán trong cùng một đơn vị.
• Người có vai trò xung đột lợi ích: Là quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ hoặc người trực tiếp tham gia mua bán tài sản của đơn vị kế toán (trừ trường hợp được quy định riêng theo luật).

2.3. Yêu cầu bổ nhiệm kế toán trưởng trong doanh nghiệp

Theo quy định tại Nghị định 174/2016/NĐ-CP:

• Các đơn vị kế toán bắt buộc phải có kế toán trưởng, ngoại trừ một số trường hợp được chỉ định chỉ cần người phụ trách kế toán.
• Nếu chưa bổ nhiệm ngay kế toán trưởng, đơn vị có thể thuê dịch vụ kế toán trưởng hoặc bố trí người phụ trách kế toán trong thời gian tối đa 12 tháng.

Với những tiêu chuẩn chặt chẽ này, việc đảm nhiệm vị trí kế toán trưởng không chỉ đòi hỏi chuyên môn cao mà còn yêu cầu đạo đức nghề nghiệp và sự tuân thủ pháp luật nghiêm ngặt.

2.4. Quyền hạn và trách nhiệm pháp lý của kế toán trưởng

Theo Điều 55 của Luật Kế toán số 88/2015/QH13, kế toán trưởng có các quyền hạn và trách nhiệm sau:

Trách nhiệm kế toán trưởng:

• Thực hiện các quy định của pháp luật về kế toán, tài chính trong đơn vị kế toán.
• Tổ chức điều hành bộ máy kế toán theo quy định của Luật Kế toán.
• Lập báo cáo tài chính tuân thủ chế độ kế toán và chuẩn mực kế toán.

Quyền hạn:

• Độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ kế toán.
• Có ý kiến bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán về việc tuyển dụng, thuyên chuyển, tăng lương, khen thưởng, kỷ luật nhân sự trong bộ phận kế toán.
• Yêu cầu các bộ phận liên quan cung cấp đầy đủ, kịp thời tài liệu liên quan đến công việc kế toán và giám sát tài chính.
• Bảo lưu ý kiến chuyên môn bằng văn bản khi có sự khác biệt quan điểm với người ra quyết định.
• Báo cáo bằng văn bản khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán trong đơn vị; nếu vẫn phải chấp hành quyết định, có quyền báo cáo lên cấp trên hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của quyết định đó.

Những quyền hạn và trách nhiệm này nhằm đảm bảo kế toán trưởng có đủ thẩm quyền và trách nhiệm để thực hiện công việc một cách hiệu quả, minh bạch và tuân thủ đúng pháp luật.

3. Vai trò của kế toán trưởng

Theo Luật kế toán và Nghị định của Chính phủ, mọi doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ đều phải có kế toán trưởng. Đây không chỉ là quy định bắt buộc mà còn là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp kiểm soát tài chính tốt hơn, tránh sai sót và rủi ro.

Kế toán trưởng không chỉ làm các công việc kế toán mà còn đề xuất chiến lược tài chính phù hợp với từng giai đoạn phát triển của doanh nghiệp. Họ cũng chịu trách nhiệm kiểm tra hợp đồng, đảm bảo tuân thủ pháp luật và ngăn chặn thất thoát tài sản.

Bên cạnh đó, kế toán trưởng còn hỗ trợ lãnh đạo doanh nghiệp trong việc quản lý tài chính, giải quyết các vấn đề liên quan đến quy định pháp lý và sử dụng vốn hiệu quả. Họ không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn xây dựng nền tảng tài chính vững chắc cho sự phát triển lâu dài.

4. Bản mô tả công việc của kế toán trưởng

Kế toán trưởng quản lý bộ phận kế toán

• Điều hành hoạt động của bộ phận kế toán, đảm bảo công việc được thực hiện hiệu quả.
• Tổ chức kiểm kê tài sản, quản lý dòng tiền của doanh nghiệp theo định kỳ.
• Thiết lập quy trình làm việc, chuẩn hóa tài liệu tài chính theo quy định pháp luật.
• Giao dịch với ngân hàng, áp dụng công nghệ giúp tối ưu chi phí và nâng cao hiệu suất.

Kế toán trưởng đảm bảo sổ sách kế toán chính xác và hợp pháp

• Kiểm soát số liệu kế toán, đảm bảo minh bạch và tuân thủ quy định.
• Hạch toán thuế, tính toán giá thành sản phẩm, tiền lương và các khoản bảo hiểm.
• Đối chiếu công nợ với khách hàng, ngân hàng, chủ đầu tư.
• Quản lý lưu trữ chứng từ, hóa đơn, sổ sách kế toán đúng quy định.

Kế toán trưởng giám sát hoạt động quyết toán

• Kiểm tra, đánh giá các khoản thu – chi, kiểm kê tài sản vào cuối năm.
• Đảm bảo số liệu quyết toán chính xác, đáp ứng yêu cầu của lãnh đạo cấp cao.
• Phân tích tình hình tài chính, đưa ra giải pháp tối ưu chi phí.

Kế toán trưởng lập báo cáo tài chính

• Tổng hợp, phân tích số liệu tài chính theo quý, năm.
• Trực tiếp lập hoặc giám sát quá trình lập báo cáo tài chính.
• Trình bày báo cáo trước lãnh đạo doanh nghiệp hoặc cơ quan kiểm toán khi cần.

Kế toán trưởng phân tích và dự báo tài chính

• Đánh giá tình hình tài chính dựa trên dữ liệu nội bộ và xu hướng kinh tế.
• Dự báo ngân sách, rủi ro tài chính để đề xuất chiến lược phù hợp.
• Hỗ trợ ban lãnh đạo đưa ra quyết định đầu tư, cắt giảm chi phí hợp lý.

Kế toán trưởng đào tạo và điều phối nhân sự kế toán

• Phân công công việc hợp lý cho từng kế toán viên.
• Theo dõi, đánh giá hiệu suất làm việc của nhân viên.
• Tổ chức đào tạo, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ định kỳ.

Ngoài những nhiệm vụ trên, kế toán trưởng còn có thể tham gia các hoạt động như làm việc với ngân hàng, đề xuất cải tiến quy trình kế toán hoặc tổ chức họp nội bộ để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính trong doanh nghiệp.

Vai trò của kế toán trưởng sẽ có sự khác biệt đáng kể tùy thuộc vào quy mô và loại hình doanh nghiệp. Cụ thể như sau:

• Đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ: Vị trí kế toán trưởng không bắt buộc phải có. Phần lớn công việc kế toán được thực hiện bởi các kế toán viên, bao gồm tổng hợp số liệu, kê khai và nộp báo cáo thuế, quyết toán thuế cũng như lập báo cáo tài chính. Do đó, trong những doanh nghiệp này, nhiệm vụ kế toán trưởng thường được tích hợp trong công việc của kế toán viên.

• Đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ: Phòng kế toán tại đây đã được tổ chức với sự phân chia công việc rõ ràng giữa các vị trí. Nhiệm vụ kế toán trưởng không chỉ giới hạn trong việc kiểm tra, phê duyệt các chứng từ kế toán mà còn mở rộng sang quản lý dòng tiền, lập dự toán ngân sách và đảm bảo tuân thủ các quy định kế toán tài chính. Bên cạnh đó, kế toán trưởng còn đóng vai trò cố vấn tài chính cho lãnh đạo, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính của doanh nghiệp.

• Đối với doanh nghiệp lớn: Các doanh nghiệp quy mô lớn thường có hệ thống kế toán phân tán với nhiều chi nhánh. Ở cấp độ này, kế toán trưởng chịu trách nhiệm quản lý, giám sát hoạt động kế toán tại các đơn vị trực thuộc, đồng thời tổng hợp, kiểm soát và hợp nhất báo cáo tài chính từ tất cả chi nhánh. Họ phải đảm bảo mọi giao dịch tài chính được thực hiện chính xác, hợp pháp và tuân thủ đầy đủ các quy định tài chính ở mọi cấp trong doanh nghiệp.

5. Trách nhiệm của kế toán trưởng

Kế toán trưởng giữ vai trò quan trọng trong việc quản lý và giám sát các hoạt động kế toán, tài chính của doanh nghiệp. Dưới đây là một số trách nhiệm chính:

• Đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về kế toán và tài chính trong doanh nghiệp.
• Quản lý, tổ chức và vận hành bộ phận kế toán theo quy định hiện hành.
• Lập và trình bày báo cáo tài chính theo đúng chế độ và chuẩn mực kế toán.
• Chịu trách nhiệm về tính chính xác, minh bạch của số liệu kế toán và báo cáo tài chính.
• Thực hiện các nhiệm vụ khác theo phân công của lãnh đạo, thường là Giám đốc tài chính.

Bằng việc thực hiện tốt các trách nhiệm này, kế toán trưởng góp phần quan trọng vào sự ổn định tài chính và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

6. Kỹ năng cần có của kế toán trưởng

Để thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm của mình, kế toán trưởng cần có một bộ kỹ năng đa dạng và toàn diện:

6.1. Kỹ năng chuyên môn

• Kế toán trưởng cần hiểu biết sâu rộng về kế toán tài chính và kế toán quản trị
• Am hiểu các chuẩn mực kế toán quốc tế và trong nước
• Kiến thức vững chắc về luật thuế và các quy định pháp lý liên quan
• Khả năng sử dụng thành thạo các phần mềm kế toán và công nghệ tài chính

6.2. Kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề

• Khả năng phân tích dữ liệu tài chính phức tạp
• Tư duy phản biện và khả năng đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu
• Khả năng nhận diện và giải quyết các vấn đề tài chính phức tạp

6.3. Kỹ năng lãnh đạo và quản lý

• Khả năng xây dựng và dẫn dắt đội ngũ hiệu quả
• Kỹ năng giao tiếp và thuyết trình xuất sắc
• Khả năng quản lý thời gian và ưu tiên công việc

6.4. Kỹ năng chiến lược và tầm nhìn kinh doanh

• Hiểu biết sâu sắc về môi trường kinh doanh và xu hướng thị trường
• Khả năng tư duy chiến lược và đóng góp vào quá trình hoạch định chiến lược của công ty
• Khả năng nhìn nhận bức tranh tổng thể và kết nối các yếu tố tài chính với mục tiêu kinh doanh

6.5. Kỹ năng đạo đức và tính chính trực

• Cam kết mạnh mẽ với tính trung thực và minh bạch trong báo cáo tài chính
• Khả năng đưa ra các quyết định đạo đức trong tình huống khó khăn
• Tính chuyên nghiệp và đáng tin cậy trong mọi hoạt động

7. Lộ trình chi tiết để trở thành kế toán trưởng

7.1. Xuất phát điểm từ kế toán viên chuyên môn

Để vươn lên vị trí kế toán trưởng, một cá nhân thường bắt đầu từ những vị trí kế toán viên chuyên trách như:

• Kế toán thuế
• Kế toán kho
• Kế toán tiền lương
• Kế toán công nợ
• Kế toán thu mua

Mỗi vị trí này giúp xây dựng nền tảng vững chắc về nghiệp vụ, khả năng xử lý tình huống và hiểu biết sâu rộng về các mảng kế toán trong doanh nghiệp. Việc tiếp xúc với từng mảng nhỏ sẽ giúp kế toán viên có cái nhìn tổng quan, từ đó dễ dàng phát triển lên các cấp độ cao hơn.

7.2. Thăng tiến lên kế toán tổng hợp

Sau khoảng 3-5 năm kinh nghiệm ở các vị trí kế toán viên bộ phận, người làm kế toán có thể đảm nhiệm vai trò kế toán tổng hợp. Đây là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, yêu cầu:

• Tổng hợp, phân tích số liệu kế toán toàn doanh nghiệp.
• Báo cáo tài chính, hỗ trợ kiểm soát dòng tiền.
• Hỗ trợ kế toán trưởng, tham gia các hoạt động kiểm toán và lập kế hoạch tài chính.

Việc làm việc trực tiếp với kế toán trưởng giúp kế toán tổng hợp học hỏi kỹ năng quản lý, kiểm soát hệ thống kế toán, tạo tiền đề vững chắc cho bước tiếp theo.

7.3. Đảm nhận vị trí kế toán trưởng

Sau khi đã tích lũy đủ kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn, người làm kế toán có thể được bổ nhiệm vào vị trí kế toán trưởng. Ở cấp độ này, ngoài việc giám sát toàn bộ hệ thống kế toán, kế toán trưởng còn có vai trò:

• Định hướng chiến lược tài chính của doanh nghiệp.
• Đảm bảo báo cáo tài chính minh bạch, chính xác và tuân thủ quy định pháp luật.
• Tham mưu cho ban lãnh đạo về các quyết định tài chính quan trọng.

Theo quy định hiện hành, kế toán trưởng có thể làm việc cho nhiều doanh nghiệp cùng lúc, nhưng phải đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ đạo đức nghề nghiệp và không để xảy ra xung đột lợi ích.

Lộ trình trở thành kế toán trưởng không chỉ đòi hỏi kinh nghiệm thực tế mà còn yêu cầu kỹ năng quản lý, tư duy chiến lược và đạo đức nghề nghiệp. Người có định hướng theo con đường này cần chủ động học hỏi, nâng cao trình độ để sẵn sàng đảm nhận trách nhiệm lớn trong doanh nghiệp.

8. Phân biệt kế toán trưởng và trưởng phòng kế toán

Kết luận: Vậy kế toán trưởng và trưởng phòng kế toán ai lớn hơn?

Kế toán trưởng chịu trách nhiệm cao hơn trong hệ thống quản lý tài chính, bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề kế toán và đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ các quy định kế toán, thuế. Vai trò của kế toán trưởng bao gồm việc giám sát toàn bộ hoạt động kế toán, kiểm soát báo cáo tài chính và đảm bảo tính chính xác, hợp pháp của các giao dịch tài chính.

Trưởng phòng kế toán tập trung vào quản lý công việc nội bộ của phòng kế toán, phân công, giám sát và tổ chức công việc cho nhân viên. Vị trí này không bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề nhưng yêu cầu có kỹ năng quản lý, tổ chức và điều phối công việc hiệu quả.

9. Một số câu hỏi thường gặp về kế toán trưởng

9.1. Mức lương của kế toán trưởng?

9.2. Các loại chứng chỉ kế toán trưởng

Để trở thành kế toán trưởng, ngoài kinh nghiệm và kỹ năng, việc sở hữu các chứng chỉ kế toán trưởng là điều kiện quan trọng.

• Chứng chỉ bồi dưỡng kế toán trưởng – Bắt buộc theo quy định, cấp bởi Bộ Tài chính hoặc đơn vị ủy quyền.
• Chứng chỉ hành nghề kế toán (CPA Việt Nam) – Cần thiết để cung cấp dịch vụ kế toán chuyên nghiệp.
• Chứng chỉ kế toán quốc tế (ACCA, CMA, CPA Úc, CIMA…) – Giúp mở rộng cơ hội nghề nghiệp tại các doanh nghiệp đa quốc gia.

9.3. Kế toán trưởng cần quản lý kế toán viên cấp dưới như thế nào?

Trong bối cảnh kinh doanh đang thay đổi nhanh chóng, kế toán trưởng phải đối mặt với nhiều thách thức mới, từ sự phát triển công nghệ đến những thay đổi trong quy định và kỳ vọng của các bên liên quan. Tuy nhiên, những thách thức này cũng mang lại cơ hội to lớn để kế toán trưởng nâng cao vai trò và đóng góp giá trị lớn hơn cho doanh nghiệp. Với sự hỗ trợ của các giải pháp công nghệ tiên tiến như phần mềm kế toán FAST, kế toán trưởng có thể tối ưu hóa quy trình, nâng cao hiệu quả công việc và tập trung vào các hoạt động mang lại giá trị cao. FAST không chỉ cung cấp các công cụ quản lý tài chính hiệu quả mà còn hỗ trợ kế toán trưởng trong việc phân tích dữ liệu, lập báo cáo và đưa ra quyết định dựa trên thông tin chính xác và kịp thời.

Thông tin liên hệ: 

• Website: https://fast.com.vn/ 
• Email: info@fast.com.vn 
• Fanpage: https://www.facebook.com/PhanMemFAST 
• Zalo: https://zalo.me/phanmemfast 

Xem thêm các bài viết liên quan:

Mẫu quyết định bổ nhiệm kế toán trưởng 2025 [TẢI MIỄN PHÍ]

Chứng chỉ kế toán trưởng là gì? Điều kiện thi chứng chỉ kế toán trưởng