Lương khoán là một thuật ngữ phổ biến trong lĩnh vực lao động, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp và dịch vụ. Đối với nhiều người lao động, việc hiểu rõ về khái niệm này cũng như cách tính toán lương theo hình thức này là rất quan trọng. Trong bối cảnh nền kinh tế phát triển, phương thức trả lương này đã trở nên phổ biến và được nhiều doanh nghiệp áp dụng. Vậy, lương khoán là gì và cách tính lương khoán theo quy định hiện hành như thế nào? Hãy cùng FAST tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
1. Lương khoán là gì?
Lương khoán là hình thức trả lương dựa trên hiệu suất làm việc của người lao động thay vì theo số giờ làm việc như lương cố định. Trong lương khoán, tiền lương được tính dựa trên khối lượng, chất lượng công việc và thời gian phải hoàn thành mà người lao động đã thực hiện hoặc doanh số bán hàng mà họ đã đạt được. Điều này khác biệt so với lương cố định, nơi mà mức lương được xác định trước và không phụ thuộc vào hiệu suất làm việc của nhân viên. Lương khoán thường được sử dụng trong các ngành công nghiệp như bán lẻ, bất động sản, và marketing, nơi mà hiệu suất và thành tích cá nhân có thể được đo lường dễ dàng.
Luật lao động năm 2019 và các văn bản pháp luật khác không cung cấp định nghĩa cụ thể về thuật ngữ “lương khoán”. Tuy nhiên, để giải đáp câu hỏi “lương khoán là gì”, nhà quản trị nhân sự có thể tìm thấy thuật ngữ này được đề cập trong hai điều khoản của pháp luật như sau:
Theo Điều 96 của Bộ Luật Lao Động 2019:
- Người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận về hình thức trả lương theo thời gian, trả lương theo sản phẩm hoặc khoán.
- Lương được trả bằng tiền mặt hoặc trả qua tài khoản cá nhân của người lao động được mở tại ngân hàng.
Trong trường hợp trả lương qua tài khoản cá nhân của người lao động được mở tại ngân hàng, người sử dụng lao động phải chịu các loại phí liên quan đến việc mở tài khoản và chuyển tiền lương.”
Theo Khoản 1c, Điều 54 của Nghị định 145/2020/NĐ-CP được ban hành vào ngày 14/12/2020:
“Tiền lương khoán được trả cho người lao động hưởng lương khoán, căn cứ vào khối lượng, chất lượng công việc và thời gian phải hoàn thành.”
>> Xem thêm: Hệ thống lương 3P: Cách tính lương cho nhân viên chính xác nhất
2. Cách tính lương khoán cho người lao động
Lương khoán là hình thức trả lương dựa trên khối lượng, chất lượng công việc và thời gian hoàn thành. Có 3 phương thức tính lương khoán phổ biến:
Lương khoán theo sản phẩm
- Công thức:
Lương = Mức giá sản phẩm x Số lượng sản phẩm hoàn thành
- Ví dụ:
Công nhân may được trả 5.000 đồng/sản phẩm. Trong tháng, công nhân A hoàn thành 1.000 sản phẩm. Vậy lương của công nhân A là:
Lương = 5.000 x 1.000 = 5.000.000 đồng
Lương khoán theo thời gian
- Công thức:
Lương = Mức lương khoán/Thời gian khoán x Thời gian làm việc thực tế
- Ví dụ:
Nhân viên bán hàng được trả lương khoán 10 triệu đồng/tháng. Trong tháng, nhân viên này làm việc 22 ngày công (theo quy định của công ty). Vậy lương của nhân viên này là:
Lương = 10.000.000/22 x 22 = 10.000.000 đồng
Lương khoán theo khoán
- Phương thức:
Hai bên (người sử dụng lao động và người lao động) thỏa thuận về mức lương cho một công việc cụ thể.
Mức lương khoán được xác định dựa trên khối lượng công việc, chất lượng công việc và thời gian hoàn thành dự kiến.
- Ví dụ:
Thợ sửa điện được giao khoán sửa chữa hệ thống điện cho một ngôi nhà. Hai bên thỏa thuận mức lương khoán là 5 triệu đồng cho công việc này. Sau khi hoàn thành công việc, thợ sửa điện sẽ nhận được 5 triệu đồng.
Lưu ý:
- Việc áp dụng hình thức lương khoán cần có sự thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động.
- Cần có quy trình đánh giá kết quả công việc rõ ràng, đảm bảo tính công bằng và hợp lý cho người lao động.
- Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định của pháp luật về lao động khi áp dụng hình thức lương khoán.
>>> Xem thêm: 7 cách tính lương cho người lao động dễ dàng và tối ưu nhất
3. Quy chế trả lương khoán
3.1 Kỳ hạn trả lương khoán
Kỳ hạn trả lương khoán:
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 97, Bộ Luật Lao động 2019:
- Thời điểm trả lương: Do hai bên (người sử dụng lao động và người lao động) thỏa thuận và phải được ấn định theo chu kỳ.
- Trường hợp công việc kéo dài: Người lao động sẽ được tạm ứng tiền lương hàng tháng dựa trên khối lượng công việc đã hoàn thành trong mỗi tháng.
Quy định này đảm bảo:
- Lợi ích cho người lao động: Nhận lương theo chu kỳ đã thỏa thuận, đảm bảo nguồn thu nhập ổn định.
- Tính công bằng: Người lao động nhận được tiền lương tương ứng với công việc đã hoàn thành.
- Sự linh hoạt: Doanh nghiệp và người lao động có thể tự do thỏa thuận về thời điểm trả lương phù hợp với đặc thù công việc.
Ví dụ:
- Công việc hoàn thành trong một tháng: Lương khoán được trả sau khi hoàn thành công việc và nghiệm thu đạt yêu cầu.
- Công việc kéo dài nhiều tháng: Tạm ứng 50% lương khoán vào ngày 15 hàng tháng, thanh toán 50% còn lại sau khi hoàn thành công việc và nghiệm thu đạt yêu cầu.
Lưu ý:
- Doanh nghiệp cần tuân thủ thỏa thuận về kỳ hạn trả lương khoán đã ký kết với người lao động.
- Việc tạm ứng lương cần được thực hiện đầy đủ và đúng hạn.
- Doanh nghiệp cần có hệ thống theo dõi và quản lý việc trả lương khoán chặt chẽ, đảm bảo minh bạch và công bằng.
3.2 Trả lương khoán đúng hạn trong trường hợp bất khả kháng
Theo quy định tại Khoản 4, Điều 97, Bộ Luật Lao động 2019: Khi trả lương khoán không đúng hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng giữa hai bên, người sử dụng lao động sẽ bị phạt nghĩa vụ hợp đồng.
Trường hợp không thể trả lương khoán đúng hạn vì lý do bất khả kháng, đã tìm mọi biện pháp khắc phục nhưng không được, người sử dụng lao động được chậm trễ nhưng không được chậm trễ quá 30 ngày. Trong trường hợp trả lương chậm kéo dài từ 15 ngày trở lên, người sử dụng lao động phải đền bù cho người lao động. Số tiền đền bù ít nhất tương đương với số tiền lãi tính trên số tiền bị chậm trễ, dựa trên lãi suất của khoản tiền gửi có kỳ hạn 01 tháng tại ngân hàng mà người sử dụng lao động đã mở tài khoản trả lương cho người lao động, được công bố tại thời điểm trả lương.
4. Quy định về hình thức trả lương
Theo quy định của pháp luật, người lao động và người sử dụng lao động được phép thỏa thuận trong hợp đồng về hình thức trả lương theo thời gian, sản phẩm, theo tính chất công việc hoặc điều kiện sản xuất kinh doanh.
Bộ Luật Lao động năm 2019 và Nghị định 145/2020/NĐ-CP đã nêu trên. Ta thấy, lương khoán có hai hình thức trả như sau:
- Hình thức 1: Trả bằng tiền mặt.
- Hình thức 2: Trả thông qua tài khoản cá nhân cho người lao động qua ngân hàng bất kỳ.
Nếu doanh nghiệp trả lương qua ngân hàng thì doanh nghiệp cần chi trả tất cả các khoản chi phí phát sinh liên quan cho người lao động (như mở tài khoản, phí chuyển lương).
Các hình thức trả lương khoán tại doanh nghiệp hiện nay
Cụ thể, theo khoản 2 Điều 54 của Nghị định 145/2020/NĐ-CP quy định về hình thức trả lương khoán như sau:
“1. Căn cứ vào tính chất công việc và điều kiện sản xuất, kinh doanh, người sử dụng lao động và người lao động thỏa thuận trong hợp đồng lao động hình thức trả lương theo thời gian, theo sản phẩm và trả lương khoán như sau:
- a) Tiền lương theo thời gian được trả cho người lao động hưởng lương theo thời gian, căn cứ vào thời gian làm việc theo tháng, tuần, ngày, giờ theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động.
- b) Tiền lương theo sản phẩm được trả cho người lao động hưởng lương theo sản phẩm, căn cứ vào mức độ hoàn thành số lượng, chất lượng sản phẩm theo định mức lao động và đơn giá sản phẩm được giao.
- c) Tiền lương khoán được trả cho người lao động hưởng lương khoán, căn cứ vào khối lượng, chất lượng công việc và thời gian phải hoàn thành.
- Tiền lương của người lao động theo các hình thức trả lương quy định tại khoản 1 Điều này được trả bằng tiền mặt hoặc trả qua tài khoản cá nhân của người lao động được mở tại ngân hàng. Người sử dụng lao động phải trả các loại phí liên quan đến việc mở tài khoản và chuyển tiền lương khi chọn trả lương qua tài khoản cá nhân của người lao động.”
5. Người nhận lương khoán có phải đóng BHXH không?
Căn cứ theo Khoản 1, Điều 2 của Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định:
“Điều 2. Đối tượng áp dụng:
- Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bao gồm:
- a) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn, hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn từ đủ 03 tháng đến dưới 12 tháng, kể cả hợp đồng lao động được ký kết giữa người sử dụng lao động với người đại diện theo pháp luật của người dưới 15 tuổi theo quy định của pháp luật về lao động;”
Như vậy, người lao động làm việc mà có hợp đồng từ 3 tháng trở (không xác định thời gian) sẽ thuộc đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Do đó, việc người lao động có phải đóng BHXH hay không phụ thuộc vào thời hạn hợp đồng mà 2 bên ký kết.
Theo khoản 26 Điều 1 của Thông tư 06/2021/TT-BLĐTBXH, mức lương tính đóng BHXH của người lao động sẽ được tính theo công thức như sau:
| Tiền lương tháng đóng BHXH = Mức lương + Phụ cấp lương + Các khoản bổ sung khác có tính chất cố định |
6. Phần mềm quản lý nhân sự Fast HRM Online hỗ trợ hình thức tính lương khoán
Fast HRM Online là một giải pháp phần mềm quản lý nhân sự trên nền tảng web, được xây dựng để hỗ trợ các hoạt động quản lý nhân sự như tuyển dụng, đào tạo, phát triển, đánh giá và quản lý thôi việc. Với tính linh hoạt và đa dạng của mình, Fast HRM Online không chỉ cung cấp thông tin chi tiết và đa chiều về nhân viên, mà còn hỗ trợ tính toán và quản lý lương khoán một cách hiệu quả.
Điểm đặc biệt của Fast HRM Online là tính mềm dẻo, cho phép tùy chỉnh theo yêu cầu cụ thể của từng doanh nghiệp, đồng thời cung cấp một loạt các tiện ích như xin nghỉ, duyệt nghỉ phép qua SMS, email, Mobile App, import dữ liệu từ excel, sao chép chứng từ và các dịch vụ tự phục vụ (self-service).
Phần mềm quản lý nhân sự Fast HRM Online giúp doanh nghiệp quản lý lương, thưởng, bảo hiểm và thuế TNCN một cách chi tiết. Hỗ trợ nhiều kiểu tính lương như tính lương theo hệ số, theo sản phẩm, lương khoán… Cho phép tính lương chi tiết đến từng bộ phận, công làm việc, loại phụ cấp, sản phẩm.
Với các tính năng và ưu điểm nổi bật, Fast HRM Online là một công cụ hữu ích để hỗ trợ tính toán và quản lý lương khoán một cách hiệu quả và chính xác.
>>> Xem thêm: Top 10 phần mềm tính lương nhân viên tốt, được sử dụng nhiều hiện nay
Trên đây là những chia sẻ mà FAST muốn gửi đến bạn đọc, hy vọng có thể giúp ích cho người sử dụng lao động và người lao động có thể hiểu rõ hơn về quy định, cách tính lương chính xác và nhanh chóng nhất.