Chủ hộ kinh doanh BẮT BUỘC đóng bảo hiểm xã hội từ 1/7/2025

Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ ngày 01/7/2025, chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh sẽ thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc. Đây là một điểm mới quan trọng trong Luật BHXH sửa đổi, nhằm mở rộng phạm vi bao phủ an sinh xã hội đến nhóm đối tượng trước đây vốn chỉ được tham gia theo hình thức tự nguyện.

Chủ hộ kinh doanh sẽ phải đóng BHXH bắt buộc với mức đóng hằng tháng như sau:

• 3% tiền lương làm căn cứ đóng vào quỹ ốm đau và thai sản;

• 22% tiền lương làm căn cứ đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất;
  → Tổng cộng: 25% tiền lương làm căn cứ đóng.

Theo khoản 1, Điều 31 Luật BHXH 2024, chủ hộ được tự lựa chọn mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, nhưng phải tuân theo giới hạn sau:

• Mức đóng tối thiểu: bằng mức tham chiếu, tức 25% của mức lương cơ sở. Hiện nay, mức lương cơ sở 2025 là 2.340.000 đồng/tháng, do đó mức đóng tối thiểu là 25% × 2.340.000 = 585.000 đồng/tháng.

• Mức đóng tối đa: bằng 20 lần mức tham chiếu, tương đương 585.000 đồng × 20 = 11.700.000 đồng/tháng.

Ngoài ra, chủ hộ có thể chọn phương thức đóng linh hoạt: đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng/lần tùy điều kiện tài chính.

Việc đưa nhóm chủ hộ kinh doanh vào diện tham gia BHXH bắt buộc là bước đi quan trọng, giúp đảm bảo quyền lợi lâu dài về hưu trí, thai sản, ốm đau và tử tuất, đồng thời góp phần tăng cường an sinh xã hội bền vững trong nền kinh tế có tỷ lệ lao động phi chính thức cao như Việt Nam.

2. Chủ hộ kinh doanh không đóng BHXH sẽ bị xử phạt ra sao?

Kể từ ngày 01/7/2025, nếu chủ hộ kinh doanh không thực hiện nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho bản thân hoặc người lao động (nếu có), sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định pháp luật hiện hành.

Căn cứ Điều 39 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, các hình thức xử phạt bao gồm:

2.1. Mức phạt hành chính

– Phạt tiền từ 18% đến 20% trên tổng số tiền BHXH, BHTN bắt buộc phải đóng tại thời điểm bị phát hiện, tối đa không quá 75 triệu đồng, trong các trường hợp:

• Không đóng BHXH, BHTN cho tất cả người lao động thuộc diện tham gia bắt buộc;

• Hành vi vi phạm chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

– Trường hợp có hành vi cố tình trốn đóng BHXH, BHTN, nhưng chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm, mức phạt tiền dao động từ 50 đến 75 triệu đồng.

2.2. Biện pháp xử lý bổ sung

Ngoài việc bị phạt hành chính, chủ hộ vi phạm còn bắt buộc phải:

– Nộp đủ toàn bộ số tiền BHXH còn thiếu vào quỹ BHXH;
– Thanh toán phần lãi chậm nộp, được tính bằng gấp đôi mức lãi suất đầu tư bình quân của Quỹ BHXH trong năm trước đối với khoản tiền chậm/trốn đóng.

Trường hợp không tự nguyện khắc phục, cơ quan có thẩm quyền có thể yêu cầu ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước trích tiền trực tiếp từ tài khoản của chủ hộ để thu hồi toàn bộ số nợ, kèm theo lãi suất không kỳ hạn cao nhất tại thời điểm xử phạt, nếu thời gian vi phạm kéo dài từ 30 ngày trở lên.

3. Quy định đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội và cấp sổ BHXH đối với chủ hộ kinh doanh

Theo quy định tại Điều 28 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, việc đăng ký tham gia BHXH bắt buộc và cấp sổ BHXH được thực hiện như sau:

Thứ nhất, người sử dụng lao động có trách nhiệm kê khai, hoàn thiện và nộp hồ sơ tham gia BHXH bắt buộc cho người lao động theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 27 của Luật này. Thời hạn nộp hồ sơ là 30 ngày kể từ ngày người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.

Thứ hai, đối với các trường hợp đặc biệt như chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước hoặc vốn doanh nghiệp, thành viên hội đồng quản trị, giám đốc hoặc tổng giám đốc, thành viên ban kiểm soát và các chức danh quản lý khác của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã (không hưởng lương), nếu tự nguyện tham gia thì phải nộp hồ sơ là tờ khai theo mẫu quy định tại điểm b khoản 1 Điều 27. Hồ sơ phải được gửi đến cơ quan BHXH trong vòng 30 ngày kể từ ngày thuộc diện tham gia bắt buộc.

Thứ ba, đối với người tham gia BHXH tự nguyện, hồ sơ được thực hiện theo khoản 3 Điều 27 Luật BHXH 2024 và nộp trực tiếp cho cơ quan bảo hiểm xã hội.

Thứ tư, trong thời hạn 5 ngày làm việc kể từ ngày cơ quan BHXH nhận được đầy đủ hồ sơ hợp lệ, phải tiến hành cấp sổ BHXH cho người tham gia. Trường hợp không cấp, cơ quan BHXH phải có văn bản trả lời, nêu rõ lý do từ chối.

Về mẫu tờ khai sử dụng: Hiện nay, việc kê khai tham gia bảo hiểm xã hội cho chủ hộ kinh doanh sử dụng Mau-TK1-TS, ban hành kèm theo Quyết định 505/QĐ-BHXH năm 2020.