Khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) là một phần quan trọng trong việc quản lý tài chính và kế toán của doanh nghiệp. Việc hiểu rõ khấu hao tài sản cố định không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi nhuận mà còn đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật. Vậy khấu hao tài sản cố định là gì? Cách tính khấu hao tài sản cố định là như thế nào? Tất cả sẽ được FAST giải đáp cụ thể ngay tại bài viết này bạn nhé.
1. Khấu hao tài sản cố định là gì?
Khấu hao tài sản cố định là quá trình tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của tài sản cố định vào chi phí kinh doanh trong suốt thời gian sử dụng của tài sản đó. Khấu hao tài sản cố định được coi là một khoản chi phí của doanh nghiệp và được trừ vào thu nhập chịu thuế, giúp giảm bớt gánh nặng thuế phải nộp.
Tài sản cố định (TSCĐ) là những tài sản có thời gian sử dụng trên một năm, có giá trị lớn và dần dần bị hao mòn, hư hỏng trong quá trình sử dụng hoặc do sự lạc hậu về công nghệ. Các loại TSCĐ thường gặp bao gồm nhà xưởng, máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, công cụ dụng cụ,…
Việc khấu hao TSCĐ là cần thiết vì nó giúp phân bổ chi phí sử dụng tài sản vào từng kỳ hợp lý, tránh việc ghi nhận toàn bộ chi phí vào một lần dẫn đến lỗ lớn trong kỳ mua sắm. Bên cạnh đó, khấu hao còn giúp doanh nghiệp có đủ nguồn lực tài chính để đầu tư thay thế tài sản cũ khi hết niên hạn sử dụng.
2. Khung thời gian trích khấu hao tài sản cố định
Việc xác định khung thời gian trích khấu hao TSCĐ là một trong những vấn đề quan trọng mà doanh nghiệp cần lưu ý. TSCĐ sẽ được trích khấu hao kể từ khi đưa vào sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và phải được khấu hao trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của nó.
Thời gian sử dụng hữu ích là khoảng thời gian dự kiến mà TSCĐ đó mang lại lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp. Thời gian này thường được ước tính dựa trên kinh nghiệm sử dụng thực tế của doanh nghiệp, khả năng kỹ thuật, tình trạng hao mòn cũng như yếu tố lạc hậu về mặt công nghệ của TSCĐ.
Cách xác định thời gian trích khấu hao của TSCĐ hữu hình:
- Đối với tài sản cố định mới (chưa sử dụng), doanh nghiệp cần tuân theo Khung thời gian khấu hao tài sản cố định được quy định trong Phụ lục 1 đi kèm với Thông tư 45/2013/TT-BTC để xác định thời gian trích khấu hao cho tài sản cố định đó.
- Đối với tài sản cố định đã qua sử dụng, thời gian trích khấu hao được xác định như sau:
|
Giá trị hợp lý của TSCĐ |
||
| Thời gian trích khấu hao của TSCĐ = | Giá bán của TSCĐ cùng loại mới 100% (hoặc của TSCĐ tương đương trên thị trường) | Thời gian trích khấu hao của TSCĐ mới cùng loại xác định theo Phụ lục 1 (ban hành kèm theo Thông tư này) |
Cách xác định thời gian trích khấu hao của TSCĐ vô hình:
- Doanh nghiệp tự xác định thời gian trích khấu hao, nhưng không vượt quá 20 năm tối đa.
- Đối với tài sản cố định vô hình như quyền sử dụng đất có thời hạn, quyền thuê đất, thời gian trích khấu hao là thời gian doanh nghiệp được phép sử dụng đất.
- Đối với tài sản cố định vô hình như quyền tác giả, quyền sở hữu trí tuệ, quyền đối với giống cây trồng, thời gian trích khấu hao là thời hạn bảo hộ được ghi trên văn bằng bảo hộ theo quy định (không tính thời hạn bảo hộ được gia hạn thêm).
Tại hầu hết các quốc gia, thời gian trích khấu hao tối đa cho các loại TSCĐ thường được quy định rõ trong văn bản pháp luật và khung thời gian này có thể khác nhau giữa các loại tài sản. Ví dụ, tại Việt Nam theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, thời gian khấu hao tối đa được quy định cụ thể như sau:
- Nhà cửa, vật kiến trúc: 25 năm.
- Máy móc, thiết bị: 3 – 10 năm.
- Phương tiện vận tải: 6 – 10 năm.
- Trâu, bò, lừa, la: 6 năm.
- Cây lâu năm: Tùy theo tuổi thọ thực tế của cây.
- Quyền sử dụng đất: Tùy theo thời hạn sử dụng đất.
Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng có thể tự đề xuất thời gian trích khấu hao ngắn hơn thời gian quy định miễn là phù hợp với tình hình thực tế sử dụng TSCĐ của đơn vị. Việc xác định hợp lý thời gian sử dụng hữu ích và thời gian trích khấu hao TSCĐ là rất quan trọng để đảm bảo việc trích khấu hao đúng với giá trị thực tế hao mòn của tài sản, góp phần xác định chính xác chi phí hoạt động và tránh trường hợp chi phí trích khấu hao quá cao hoặc quá thấp so với thực tế.
Ngoài việc tuân thủ quy định pháp luật, doanh nghiệp cũng cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố khác như tình trạng sử dụng, môi trường làm việc, định mức sử dụng của từng TSCĐ cụ thể để đưa ra quyết định khung thời gian trích khấu hao phù hợp nhất. Đây là cơ sở để xác định đúng chi phí khấu hao, đảm bảo tính hợp lý trong việc phân bổ chi phí và xác định kết quả kinh doanh chính xác.
3. Các phương pháp tính khấu hao tài sản cố định
Có 3 phương pháp trích khấu hao TSCĐ chính được áp dụng phổ biến mà FAST muốn giới thiệu, bao gồm phương pháp đường thẳng, phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh và phương pháp khối lượng sản phẩm.
3.1 Phương pháp tính khấu hao TSCĐ theo đường thẳng
Đây là phương pháp khấu hao đơn giản và phổ biến nhất. Theo phương pháp này, chi phí khấu hao hằng năm của TSCĐ sẽ được tính bằng một tỷ lệ phần trăm cố định trên nguyên giá ban đầu của tài sản trừ đi giá trị thanh lý dự kiến (nếu có).
Công thức cách tính khấu hao tài sản cố định theo phương pháp đường thẳng:
Khấu hao hàng tháng = Mức trích khấu hao hàng tháng = mức trích khấu hao hàng năm / 12
Khấu hao năm = (Nguyên giá – Giá trị thanh lý dự kiến) / Thời gian sử dụng hữu ích
Bên cạnh đó, khi doanh nghiệp mua tài sản cố định về sử dụng ngay trong tháng thì sẽ tính theo công thức dưới đây:
Mức trích khấu hao theo tháng phát sinh = Mức trích khấu hao theo tháng / tổng số ngày của tháng phát sinh x số ngày sử dụng trong tháng.
Trong đó: Số ngày sử dụng trong tháng = tổng số ngày của tháng phát sinh – ngày bắt đầu sử dụng + 1.
Ví dụ: Một chiếc xe tải có nguyên giá 500 triệu đồng, dự kiến giá trị thanh lý là 50 triệu đồng và thời gian sử dụng là 5 năm. Khấu hao hằng năm sẽ là: (500 triệu – 50 triệu)/5 năm = 90 triệu đồng.
Ưu điểm của phương pháp này là tính toán đơn giản, chi phí khấu hao hằng năm là như nhau nên dễ theo dõi và quản lý. Tuy nhiên, nhược điểm là không phản ánh đúng thực tế sử dụng, khả năng đem lại lợi ích kinh tế của TSCĐ thường cao hơn trong những năm đầu.
3.2 Phương pháp tính khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
Phương pháp tính khấu hao TSCĐ theo số dư giảm dần có điều chỉnh phù hợp với các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ và có sự thay đổi nhanh chóng, phát triển. Doanh nghiệp phải thỏa mãn 02 điều kiện sau để áp dụng phương pháp này:
– Tài sản cố định phải mới và chưa qua sử dụng;
– Tài sản cố định là những loại máy móc hoặc thiết bị, dụng cụ để thực hiện đo lường, thí nghiệm
Theo phương pháp số dư giảm dần, mức khấu hao hằng năm được tính bằng cách lấy nguyên giá còn lại của TSCĐ nhân với một tỷ lệ phần trăm nhất định. Tỷ lệ khấu hao thường bằng 2 lần tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng.
Công thức cách tính khấu hao tài sản cố định :
Mức trích khấu hao hàng năm = Giá trị còn lại của TSCĐ x Tỷ lệ khấu hao nhanh.
Theo đó:
Tỷ lệ khấu hao nhanh (%) = Tỷ lệ khấu hao được xác định theo phương pháp đường thẳng x Hệ số điều chỉnh.
Tỷ lệ khấu hao được xác định theo phương pháp đường thẳng (%) = 1/Thời gian trích khấu hao x 100.
Hệ số điều chỉnh được quy định theo thời gian trích khấu hao, cụ thể:
- 4 năm thì hệ số điều chỉnh là 1,5.
- Từ 4 – 6 năm thì hệ số điều chỉnh là 2.
- Trên 6 năm thì hệ số điều chỉnh là 2,5.
Ví dụ:
Giả sử công ty ABC mua một máy móc sản xuất với nguyên giá là 60.000.000 đồng. Thời gian sử dụng của tài sản này được xác định là 6 năm. Cách tính khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh như sau:
- Tỷ lệ khấu hao theo phương pháp đường thẳng: (1/6) x 100% = 16.67%
- Tỷ lệ khấu hao nhanh theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh (t = 6): 16.67% x 2 = 33.33%
Dựa trên các thông số trên, chúng ta có thể xác định mức khấu hao hàng năm của máy móc sản xuất như sau:
| Năm thứ | Giá trị còn lại đầu năm của TSCĐ | Mức khấu hao hàng năm | Mức khấu hao hàng tháng | Khấu hao lũy kế cuối năm |
| 1 | 60.000.000 | 20.000.000 | 1.666.666 | 20.000.000 |
| 2 | 40.000.000 | 13.333.333 | 1.111.111 | 33.333.333 |
| 3 | 26.666.667 | 8.888.889 | 740.741 | 42.222.222 |
| 4 | 17.777.778 | 5.925.926 | 493.827 | 48.148.148 |
| 5 | 11.851.852 | 3.950.617 | 329.218 | 52.098.765 |
| 6 | 7.901.235 | 3.950.617 | 329.218 | 56.049.383 |
Trên đây là bảng mô tả mức khấu hao hàng năm và giá trị còn lại của máy móc sản xuất theo từng năm sử dụng. Mức khấu hao hàng năm được tính dựa trên tỷ lệ khấu hao nhanh (33.33%) và giá trị còn lại đầu năm.
Ưu điểm của phương pháp này là phù hợp hơn với thực tế sử dụng của nhiều loại TSCĐ. Tuy nhiên, phương pháp này tính toán phức tạp hơn và gây khó khăn cho việc lập kế hoạch chi phí.
3.3 Phương pháp tính khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Phương pháp tính khấu hao tài sản cố định theo số lượng và khối lượng sản phẩm là một phương pháp khá chính xác và phù hợp cho các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ.
Phương pháp này được áp dụng cho các doanh nghiệp thỏa điều kiện như:
- Có mối liên quan đến các hoạt động sản xuất
- TSCĐ phải xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm được tạo ra
- Năng suất và công suất sử dụng trong thực tế, bình quân của các tháng trong năm không dưới 100% so với kế hoạch
Theo phương pháp này, chi phí khấu hao của TSCĐ sẽ được tính toán dựa trên tỷ lệ giữa sản lượng sản xuất thực tế trong kỳ với tổng sản lượng dự kiến trong suốt vòng đời tài sản.
Công thức tính:
Mức trích khấu hao hàng tháng/năm = Số lượng sản phẩm sản xuất x Mức trích khấu hao bình quân tính cho 1 đơn vị sản phẩm
Theo đó:
Mức trích khấu hao bình quân = nguyên giá TSCĐ/Số lượng theo công suất thiết kế.
Ví dụ: Máy in khổ lớn có nguyên giá 200 triệu đồng, giá trị thanh lý 20 triệu, tổng số trang dự kiến in được trong vòng đời là 2 triệu trang. Trong năm 2022, máy đã in 500.000 trang. Khấu hao trong năm 2022 sẽ là:
Khấu hao 2022 = (200 triệu – 20 triệu) x (500.000 trang/2.000.000 trang) = 45 triệu đồng.
Ưu điểm của phương pháp cách tính khấu hao tài sản cố định này là chi phí khấu hao phản ánh đúng mức độ sử dụng của TSCĐ. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ áp dụng trong trường hợp sản lượng sản xuất gần như không đổi qua các năm và khó ước tính chính xác sản lượng của TSCĐ.
Tùy thuộc vào đặc điểm, tình hình sử dụng và nhu cầu quản lý của từng doanh nghiệp, phương pháp khấu hao phù hợp sẽ được lựa chọn. Điều quan trọng là doanh nghiệp cần tuân thủ đúng nguyên tắc, phương pháp khấu hao đã lựa chọn và áp dụng nhất quán qua các năm để chi phí khấu hao được ghi nhận đúng đắn, hợp lý.
4. Lưu ý khi tính khấu hao tài sản cố định
Việc tính khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) đúng cách là rất quan trọng không chỉ để xác định chính xác chi phí hoạt động mà còn góp phần đảm bảo tính tuân thủ của doanh nghiệp với các quy định pháp luật về kế toán, thuế. Theo FAST doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề sau khi tính khấu hao TSCĐ:
- Tuân thủ đúng các nguyên tắc và phương pháp khấu hao
-
- Tuân thủ đúng các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán và cách thức trích khấu hao theo quy định của pháp luật. Phương pháp khấu hao được lựa chọn phải được áp dụng nhất quán trong suốt quá trình sử dụng TSCĐ qua các kỳ kế toán.
- Khi thay đổi phương pháp khấu hao, doanh nghiệp phải điều chỉnh nguyên giá và giá trị khấu hao luỹ kế của TSCĐ và phải giải trình rõ lý do thay đổi.
- Xác định chính xác thời gian trích khấu hao
-
- Xác định chính xác thời điểm bắt đầu trích khấu hao khi TSCĐ đưa vào sử dụng và thời điểm kết thúc khấu hao khi TSCĐ thanh lý, nhượng bán.
- Ước tính chính xác thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ để trích khấu hao đúng thời gian theo thực tế sử dụng và tình trạng của TSCĐ.
- Kiểm tra, điều chỉnh hàng năm
-
- Kiểm tra định kỳ hàng năm tình trạng thực tế của TSCĐ, thời gian sử dụng còn lại và giá trị thanh lý ước tính để điều chỉnh mức khấu hao phù hợp nếu cần thiết.
- Trường hợp TSCĐ bị hư hỏng hay thanh lý giữa chừng, phải tính toán lại giá trị còn lại chưa khấu hao để ghi nhận phần chi phí hoặc thu nhập (nếu có) một cách chính xác.
- Phân biệt và xử lý sửa chữa, nâng cấp TSCĐ
-
- Phân biệt rõ chi phí sửa chữa thường xuyên để duy trì tình trạng hoạt động bình thường của TSCĐ và chi phí nâng cấp cải tạo làm tăng tuổi thọ, năng suất của TSCĐ.
- Chi phí sửa chữa thường xuyên được ghi nhận vào chi phí trong kỳ. Chi phí nâng cấp cải tạo được ghi nhận vào nguyên giá của TSCĐ và trích khấu hao theo thời gian sử dụng còn lại ước tính của TSCĐ.
- Lập bảng tính khấu hao chi tiết
-
- Lập bảng tính khấu hao chi tiết theo dõi từng TSCĐ với đầy đủ các thông tin về nguyên giá, phương pháp khấu hao, thời gian khấu hao, mức khấu hao từng kỳ và giá trị còn lại.
- Bảng tính khấu hao giúp doanh nghiệp dễ dàng theo dõi, kiểm soát, quản lý hiệu quả việc trích khấu hao các TSCĐ.
- Đảm bảo tính tuân thủ với chính sách thuế
-
- Việc tính khấu hao TSCĐ phải đảm bảo đúng theo các quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp để được trừ đúng chi phí khi tính thuế.
- Đối với một số TSCĐ, thời gian khấu hao theo lệ thuế có thể khác so với thời gian khấu hao theo nguyên tắc kế toán.
Bằng cách lưu ý đầy đủ các vấn đề trên, doanh nghiệp sẽ tránh được các sai sót trong việc tính và hạch toán khấu hao TSCĐ, đảm bảo chi phí khấu hao được ghi nhận đúng đắn, hợp lý và phù hợp với chuẩn mực kế toán cũng như quy định pháp luật, góp phần nâng cao tính chính xác và minh bạch trong hệ thống kế toán của đơn vị.
Các doanh nghiệp có thể ứng dụng các phần mềm để quản lý hiệu quả Tài sản cố định, công cụ dụng cụ. Phần mềm kế toán Fast Accounting và Fast Accounting Online có chức năng lưu giữ các thông tin cần thiết về TSCĐ từ thời điểm tăng đến khi giảm, giúp người sử dụng nắm rõ các thông tin kế toán về tài sản tại một thời điểm bất kỳ.
>>> Xem thêm: Phân hệ kế toán Tài sản cố định (TSCĐ)
Bài viết đã giải đáp giúp bạn tất cả các thắc mắc về khấu hao TSCĐ là gì cũng như cách tính khấu hao tài sản cố định hiệu quả. Vì vậy, nếu vẫn còn nhiều thắc mắc về các kiến thức về tài chính – ngân hàng – kế toán thì đừng quên truy cập FAST thường xuyên bạn nhé.
Thông tin liên hệ:
- Website: https://fast.com.vn/
- Email: info@fast.com.vn
- Fanpage: https://www.facebook.com/PhanMemFAST
- Zalo: https://zalo.me/phanmemfast